Osiedle Nikiszowiec było budowane od roku 1908 do lat 20. XX wieku dla pracowników kopalni „Giesche”. W 1924 roku tereny te wraz z pobliskim Giszowcem zostały przyłączone do gminy Janów. Po drugiej wojnie światowej kopalnia „Giesche” zmieniła nazwę na „Wieczorek”, a w 1960 roku Nikiszowiec został przyłączony do Katowic. W 1946 roku przy kopalni „Wieczorek” powstałą świetlica, którą z czasem przekształcono w klub. Postarał sięo to popularny w środowisku górniczym działacz kulturalny i społeczny z Janowa – Otton Klimczok. Wyszukał uzdolnionych plastycznie robotników i utworzył z nimi zespół plastyków amatorów. W pierwszym okresie istnienia, do 1956 roku członkowie musieli malować zgodnie z zasadami realnego socjalizmu. Po 1956 roku artyści mieli już większą swobodę i mogli indywidualnie rozwijać talenty, a Klimczok sprowadził do grupy nauczyciela malarstwa – Zygmunta Lisa. Instruktor nie narzucał podopiecznym swoich upodobań artystycznych. Otton Klimczok przez lata starał się u władz kopalni o wybudowanie na Nikiszowcu większego ośrodka skupiającego życie kulturalne. Dzięki jego staraniom w pobliżu głównego budynku kopalni powstał Zakładowy Dom Kultury. Po śmierci Klimczoka w 1971 roku z pracy zrezygnował Zygmunt Lis. Grupa plastyczna działała nadal. Przez koło plastyczne przewijało się wiele malujących osób, nikt już jednak nie dorównał sławą artystom z początku działalności grupy.
Specyfikę zespołu dostrzegł Seweryn A. Wisłocki – antropolog kultury, publicysta, krytyk sztuki i wieloletni przyjaciel malarzy z Zespołu Plastyków Amatorów przy KWK „Wieczorek”. Aby podkreślić wyjątkowość tych ludzi i odróżnić ich od innych zespołów amatorskich, wymyślił dla nich nazwę: Grupa Janowska. Artystów połączyła wspólnota kulturowa, miejsce zamieszkania w osiedlach robotniczych Janowa, praca w kopalni „Wieczorek” lub pobliskich zakładach przemysłowych, pochodzenie z górniczych rodzin, podobne losy wojenne i tradycja mikroregionu. Obrazy artystów znajdują się w zbiorach prywatnych oraz kolekcjach muzeów w Polsce i poza granicami kraju.
Pierwszymi członkami Grupy Janowskiej byli m.in.: Teofil Ociepka, Ewald Gawlik, Erwin Sówka, Paweł Wróbel, Leopold Wróbel, Eugeniusz Bąk, Paweł Stolorz, Antoni Jaromin, Bolesław Skulik, Gerard Urbanek. Grupa nadal istnieje, co można uznać za fenomen w skali europejskiej i światowej. Współcześnie Grupę Janowską tworzy 16 osób.
Foto: L. Sadzikowska
