30 listopada 2024 r. odbył się wernisaż wystawy Hilarego Krzysztofiaka „Hilary – planeta metali kolorowych”.
Hilary Krzysztofiak (ur. 28 października 1926 w Szopienicach, zm. 30 września 1979 w Falls Church) to malarz, grafik i scenograf teatralny. Był synem Jana Krzysztofiaka i Marii z Helwigów. W czasie II wojny światowej pracował w hucie Uthemann w Szopienicach jako uczeń stolarni modelarskiej, jednocześnie ucząc się w trzyletniej szkole wieczorowej (Abendschule für Bildende Künste), którą ukończył w 1943. Po wojnie wyjechał do Warszawy, gdzie w latach 1945–1946 uczęszczał do Liceum Sztuk Plastycznych. W 1946 r. wykonał, dla warszawskiego Teatru Lalek, swoje pierwsze dekoracje.
We wrześniu 1946 został przyjęty do Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (późniejszej ASP), gdzie studiował m.in. u Kazimierza Nita (projektowanie bryły), Adama Gerżabka (malarstwo architektoniczne, studia z natury), Witolda Millera (malarstwo dekoracyjne i ścienne), Adama Bunscha (technologia) i Marka Włodarskiego (malarstwo, projektowanie koncepcyjne). W czasie studiów był związany ze studenckim Teatrem Akademickim. W latach 1950–1951 rozpoczął współpracę z czasopismem „Po prostu”. Wiosną 1951 porzucił studia na ASP, przerywając pracę nad dyplomem u prof. Marka Włodarskiego (obraz na temat „Waryński na ławie oskarżonych”).
Po odejściu z uczelni wyjechał do Szklarskiej Poręby, gdzie mieszkał przez cztery lata, malując i żyjąc z dorywczych prac. W 1953 związał się z Grupą ST-53, której głównym celem było samokształcenie w oparciu o „Teorię widzenia” Władysława Strzemińskiego. Krysztofiak uczestniczył w pierwszej publicznej wystawie Grupy ST-53, która została otwarta 13 maja 1956 w Klubie Pracy Twórczej w Instytucie Śląskim w Stalinogrodzie. W 1955 wrócił do Warszawy, gdzie zamieszkał przy ul. Tarczyńskiej 11 u L. E. Stefańskiego, który prowadził w tym mieszkaniu, wraz z Mironem Białoszewskim, Teatr na Tarczyńskiej. W 1955 wziął udział w Ogólnopolskiej Wystawie Młodej Plastyki pod hasłem „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi” zorganizowanej w warszawskim Arsenale. Z trzech proponowanych prac na wystawę przyjęto tylko jedną – Martwą naturę (Szczęka). 27 lipca 1956 w warszawskim Dyskusyjnym Salonie „Po prostu”, została otwarta pierwsza indywidualna wystawa Hilarego Krzysztofiaka.
Na początku 1960 został redaktorem graficznym dwutygodnika „Ruch Muzyczny” (był autorem okładek pisma). Zaprojektował scenografię do trzech jednoaktówek przygotowanych przez Krystynę Meissner w ramach jej warsztatu reżyserskiego (premiera 21 czerwca 1961 w warszawskim Teatrze Ateneum). We wrześniu 1963 uczestniczył w I Międzynarodowym Studium Pleneru Koszalińskiego w Osiekach. Była to pierwsza tego typu impreza zorganizowana w Polsce. W 1964 współpracował z teatrami w Opolu i Białymstoku, przygotowując scenografię do przedstawień reżyserowanych przez Lecha E. Stefańskiego i Krystynę Meissner. W tym czasie powstał cykl szesnastu obrazów zatytułowany Totemy białostockie. W sierpniu 1965 r., łącznie z 39 artystami z Polski i z zagranicy, uczestniczył w I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu. Hilary Krzysztofiak po raz pierwszy wyjechał za granicę (do Paryża) latem 1966 roku. Nawiązał wtedy kontakt ze środowiskami emigracyjnymi, m.in. z Instytutem Literackim (paryska „Kultura”) oraz z artystami i pisarzami polskimi: Sławomirem Mrożkiem, jego żoną malarką – Marią Obrembą, Zbigniewem Herbertem i malarzem, Janem Lebensteinem. W czasie pobytu we Francji wystawiał swoje prace w Paryżu (Galerie Desbrières) i Marsylii (Galerie Jouvens). W maju 1968 r. Krzysztofiak wyjechał do Holandii, aby przygotować wystawę w Galerie De Graaf w Schiedam. Latem 1969 roku, wraz żoną, która otrzymała stałą pracę w rozgłośni Radia Wolna Europa, przenieśli się do Monachium. Po nadaniu pierwszej audycji prowadzonej przez Krystynę Miłotworską podjęto w Warszawie decyzję o komisyjnym otwarciu i likwidacji pracowni Hilarego na Żoliborzu. Całe wyposażenie oraz wszystkie znajdujące się tam prace artysty (poza trzema olejami na płótnie, odnalezionymi po latach) uległy zniszczeniu, obrazy wyrzucono na śmietnik, a pracami na papierze dekarze palili pod kotłami ze smołą podczas remontu dachu nad kinem „Wisła”.
Wiosną 1971 Krzysztofiak wyjechał w pierwszą podróż do Stanów Zjednoczonych, gdzie podjął starania o przyznanie obywatelstwa amerykańskiego (otrzymał je w 1977, wtedy też zmienił nazwisko na Christopher Hilary). Rok później w South Orange (New Jersey) odbyła się jego pierwsza amerykańska wystawa. Od początku lat 70. XX wieku artysta kontynuował aktywną twórczość artystyczną w Niemczech i Stanach Zjednoczonych. Brał udział w wielu wystawach zbiorowych oraz miał kilkanaście wystaw indywidualnych. W 1976 roku otrzymał nagrodę Fundacji im. A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku. Zmarł nagle w 1979 roku w Falls Church w Stanach Zjednoczonych w wieku 52 lat.
W czasach PRL cenzura skazała go na nieistnienie. Chcąc przywrócić jego postać dziejom powojennej polskiej sztuki, Muzeum Narodowe w Warszawie, w marcu 1997 roku, zaprezentowało w Galerii Zachęta wystawę retrospektywną twórczości Krzysztofiaka. Retrospektywa ta następnie gościła w Muzeum Śląskim w Katowicach i w Galerii Bunkier Sztuki w Krakowie oraz w Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu. Współcześnie prace artysty znajdują się w muzeach i zbiorach prywatnych w Europie i Stanach Zjednoczonych.
Na początku 2009 w Katowicach skwer u zbiegu ul. gen. Józefa Hallera i ul. Obrońców Westerplatte otrzymał imię Hilarego Krzysztofiaka. 11 października 2010 Kazimierz Kutz odsłonił w Szopienicach tablicę pamiątkową na domu, w którym urodził się Krzysztofiak (przy ul. Wiosny Ludów 5).
Oficjalna strona Hilarego Krzysztofiaka: https://muzeum.umk.pl/sztuka_polska/hilary-krzysztofiak
